Қазақстандағы білімге негізделген экономиканы зияткерлік қолдау: әлеуеті, эффектілері және келешегі

Қазақстандағы ғылыми сыйымды экономиканы интеллектуалдық қамтамасыз ету: әлеует, әсерлер және перспективалар

Ғылыми жетекші Р. М. Рузанов, э. ғ. к., а.ғ.қ.

Зерттеудің бірінші кезеңінің мақсаты (2018 ж.) ел және аймақ деңгейінде зияткерлік әлеуетті және еңбек ресурстарының кәсіби келбетін бағалау әдістемесін әзірлеу болып табылады.

Зерттеудің бірінші кезеңінің негізгі нәтижелері (2018 ж.):

ғылыми сыйымды экономиканы интеллектуалдық ресурстармен қамтамасыз етуді теориялық тұрғыда негіздеу;
ғылыми сыйымды экономиканы интеллектуалды қамтамасыз етудің сапалық және сандық көрсеткіштерін анықтаудың әдіснамалық тәсілін анықтау,
зияткерлік әлеует құрылымын негіздеу және оның елдің және өңірлердің кәсіби көрінісіне әсерін анықтау,
ел және аймақ деңгейінде ғылыми сыйымды экономиканы интеллектуалдық қамтамасыз ету деңгейін бағалау критерийлері мен индикаторлар жүйесін анықтау.

Ғылыми нәтижелері келесі шетелдік рейтингтік басылымдарда көрсетілген РИНЦ және SCOPUS базасы:

Сагиева Р.К., Зиядин С.Т. Анализ состояния готовности национальной экономики Казахстана для перехода на наукоемкие стандарты // Фундаментальные исследования. – 2017. – №11-1. – С.244-247 (РИНЦ, импакт-фактор 0,596) https://elibrary.ru/item.asp?id=30558770

Екінші кезеңдегі мақсат (2019 ж.) – электрондық атласты пайдалану негізінде өңірлердің зияткерлік әлеуетін бағалау «InnoMap.Kz»

Зерттеудің екінші кезеңінің негізгі нәтижелері (2019 ж.):

– ғылыми сыйымды экономиканы дамыту үшін Қазақстанның және оның аймақтарының зияткерлік әлеуетінің жағдайына баға берілді;

– елдің және оның өңірлерінің зияткерлік әлеуетіне инвестициялардың серпіні мен құрылымы анықталды;

– елдің зияткерлік әлеуетіне жеткіліксіз инвестициялаудың әлеуметтік-экономикалық салдары анықталды;

– электронды атлас қолданылды «InnoMap.Kz» елдің және оның аймақтарының зияткерлік әлеуетін бағалау үшін оның параметрлері ғылымды қажетсінетін экономика жағдайына бейімделген..

Ғылыми нәтижелері Скопус базасының келесі шетелдік рейтингтік басылымдарында көрсетілген:

1. Sagiyeva, R., Zhuparova, A., Ruzanov, R., Doszhan, R., & Askerov, A. (2018). Intellectual input of development by knowledge-based economy: Problems of measuring in countries with developing markets. Entrepreneurship and Sustainability Issues, 6(2), 711-728. doi:10.9770/jesi.2018.6.2(17) http://doi.org/10.9770/jesi.2018.6.2.
2. Alibekova, G., Tleppayev, A. Medeni, T.D., Ruzanov, R. (2019). Determinants of Technology Commercialization Ecosystem or Universities in Kazakhstan. Journal Of Asian Finance Economics and Business, 6(4), 271-279. https://doi.org/10.13106/jafeb.2019.vol6.no4.271

Үшінші кезеңдегі мақсат (2020 ж.) – Қазақстан аймақтарының зияткерлік капиталын пайдалану тиімділігін бағалау және экономиканы цифрландыру және Қазақстандағы қоғамның рухани жаңғыруы жағдайында зияткерлік капиталды дамытудың стратегиялық бағыттарын анықтау.

Зерттеудің үшінші кезеңінің негізгі нәтижелері (2020 ж.):

– экономиканың заманауи тенденциялары мен қажеттіліктері шеңберінде Қазақстан Республикасының аймақтарында зияткерлік әлеуетті дамыту мен пайдаланудың стратегиялық бағыттарын әзірленді;

– аймақтық деңгейде интеллектуалды әлеуетті пайдалану тиімділігін бағалаудың қолданыстағы әдістерін талдау жүргізілді, бұл аймақтық деңгейде интеллектуалды әлеуетті пайдалану тиімділігін бағалаудың ең оңтайлы құралы болып сызықтық бағдарламалау әдісі болып табылатын Data Envelopment Analysis (DEA) қолдану екенін көрсетілді;

– Қазақстан аймақтарында интеллектуалды әлеуетті пайдалану тиімділігін бағалау жүргізілді. 2019 жылға арналған аймақтар бойынша Қазақстанның зияткерлік әлеуетін пайдалану тиімділігінің атласы ұсынылды. Бұл интеллектуалды әлеуетті пайдаланудағы тиімділігі жоғары аймақтар Қостанай, Қарағанды, Жамбыл облыстары және Алматы қаласы, ал ең кішісі – Түркістан, Қызылорда, Батыс Қазақстан және Маңғыстау облыстары екенін көрсетеді. Интеллектуалды әлеуетті білімге негізделген экономиканы дамыту үшін пайдалану тиімділігін арттырудың тетіктері жасалды;

– интеллектуалды әлеуетті бағалау үшін Интернет-платформаларды Қазақстан Республикасының аймақтарында пайдалану бойынша ұсыныстар берілді.

Ғылыми нәтижелері келесі шетелдік рейтингтік басылымдарда көрсетілген РИНЦ және SCOPUS базасы:

1) G.Alibekova, R.Ruzanov и др. Determinants of Technology Commercialization Ecosystem for Universities in Kazakhstan. The Journal of Asian Finance, Economics and Business :: Vol.6 No.4 pp.271-279 DOI:https://doi.org/10.13106/jafeb.2019.vol6.no4.271 https://content.sciendo.com/view/journals/pea/26/1/article-p15.xml

2) Рузанов Р.М., Жангалиева К.Н. Қазақстанның зияткерлік әлеуеті: инвестицияның динамикасы және құрылымдық талдауы //Вестник КазНУ. -2020. – №1. – С.58-72. http://rmebrk.kz/journals/1156/33493.pdf

3) Sagiyeva (в соавторстве) Assessing the competitiveness of Kazakhstan regions: creating an index. The 1st International Conference on Business Technology for a Sustainable Environmental System https://www.e3sconferences.org/articles/e3sconf/abs/2020/19/e3sconf_btses2020_05002/e3sconf_btses2020_05002.html

Іске асыру:
1. А. Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университетінің оқу қызметінде зерттеу нәтижелерін пайдалану туралы Ғылыми жұмыс және интернационалдандыру жөніндегі проректор Ж. Жарлығасовтың қолы қойылған № 15-30-12 / 2334 анықтама.