Қазақстан экономикаcsның цифрлануы және қоғамның рухани жаңғыруы жағдайында еңбек нарығындағы адами капитал

Ғылыми жетекші Чуланова З. К., э. ғ. к., ж.ғ.қ.,

Бірінші кезеңнің мақсаты (2018 ж.) — Қазақстан экономикасын цифрландыру және қоғамның рухани жаңғыруы жағдайында адам капиталының жаңа сапасын қалыптастырудың теориялық-әдіснамалық негіздері мен тәсілдерін зерттеу.

Бірінші кезеңнің нәтижесі (2018 ж.) Қазақстан экономикасын цифрландыру және қоғамның рухани жаңғыруы жағдайында адами капиталдың жаңа сапасын қалыптастырудың тұжырымдамалық негіздерін әзірлеу болды, соның ішінде:

• адам капиталының жаңа сапасын қалыптастырудың теориялық тәсілдері негізделген және қоғамның рухани жаңаруы жағдайында оның негізгі сипаттамалары айқындалған;
• ғылыми сыйымды экономиканы қалыптастыру жағдайында әлемдік тәжірибеде қолданылатын адами капиталды дамытудың негізгі қағидаттары мен маңызды бағыттары зерттелінді;
• табыстық, шығындық және сараптамалық әдістерді қолдану негізінде адами капиталдың жағдайын бағалауға үш деңгейлі тәсіл әдіснамасы негізделген;
• адами капиталдың жаңа сапасының институционалдық-ұйымдастырушылық базасын қалыптастыруға жаңа тәсілдер негізделген;
• жаңа экономика жағдайында сапалы жұмыспен қамтудың ерекше сипаттамалары негізделген және оны қамтамасыз етудің негізгі бағыттары айқындалған.

Екінші кезеңнің мақсаты (2019 ж.) — Қазақстан Республикасының адами капиталының жай-күйін талдау және кәсіптік жаңарту жағдайында жұмыспен қамтудың ерекшеліктерін айқындау.

Екінші кезеңнің нәтижесі Қазақстанның адами капиталын қалыптастыру ерекшеліктерін анықтау және оның кәсіби жаңартылуын қамтамасыз ету болып табылады, атап айтқанда:

• Экономика және қоғам дамуының қазіргі кезеңінде Қазақстанның адами капиталының бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету факторлары мен даму ерекшеліктері анықталды.
• Еңбек мазмұнының өзгеруінің бағыттары мен факторлары және осыған байланысты адами капиталға қойылатын талаптар анықталды.
• Технологиялық өзгерістердің жұмыспен қамту мен еңбек нарығына әсер етуінің оң және теріс жақтары анықталды.
• Экономиканы цифрландыру жағдайында қызметкерлердің неғұрлым талап етілетін дағдылары анықталды.
• Адам капиталының көрсеткіштеріне талдау жасалды және оның білім беру және денсаулық сақтау саласындағы даму ерекшеліктері анықталды, әлеуметтік капиталдың мәні және оның қалыптастыру факторлары анықталды.
• Қазақстан Республикасында адами капиталдың жаңа сапасын дамытудың институционалдық-ұйымдастырушылық тетіктеріне талдау жүргізілді және оның кемшіліктері анықталды.
• Жастардың жұмыспен қамтылуына талдау жүргізілді және қазақстандық еңбек нарығындағы жастардың жағдайын жақсарту бойынша негізгі шаралар анықталды.

Ғылыми нәтижелері келесі шетелдік рейтингтік басылымдарда көрсетілген РИНЦ және SCOPUS базасы:

1. Chulanova Z.K., Satybaldin A.A., Koshanov A.K. Methodology for Assessing the State of Human Capital in the Context of Innovative Development of the Economy: a Three-Level Approach. // Journal of Asian Finance, Economics and Business. – 2019. — 6 (1). — P.321-328. http://www.jafeb.org/journal/article.php?code=22233
2. Chulanova Z.K. Regulating Kazakhstan’s Labor Relations under New Socio-economic Conditions. // E-Journal of International and Comparative Labour Studies, Volume 8, No. 3, September-October 2019. — 47-67. http://ejcls.adapt.it/index.php/ejcls_adapt/article/view/705
3. Кошанов А.К. Урбанизация и социальные проблемы территориального развития. // Общество и экономика. – 2019. — №2. – С.64-82. http://www.inecon.org/docs/2019/Koshanov_SE_2_2019.pdf

Үшінші кезеңнің мақсаты (2020 ж.) Адам капиталы мен білім сыйымды жұмыс орындарының сапасын жақсартудың басымдықтары мен тетіктерін негіздеу болып табылады.

Үшінші кезеңнің нәтижелері:

• Қазақстандық қоғамның қазіргі даму кезеңінде адами капиталдың дамуы мен жұмыс істеуінің басым бағыттары анықталды.
• Адами капиталдың сапасын арттырудың әлеуметтік-экономикалық тетіктері, оның ішінде құзыреттілік моделін құру негізінде адами ресурстарды дамытуды басқарудың тәсілдері негізделді.
• Білімді қажет ететін жұмыс орындарын құрудың тәуекелдері мен артықшылықтары анықталды, оларды құру шарттарын бағалау критерийлері мен индикаторлары анықталды.
• Экономиканы цифрландыру процесінде Қазақстанда сапалы адам капиталын қалыптастырудың институционалдық және ұйымдастырушылық тетіктерін жетілдіру бойынша ұсыныстар әзірленді.
• Білімге негізделген экономикадағы жастарды жұмыспен қамту саясатының негізгі бағыттары анықталды.

Ғылыми нәтижелер Web of Science, SCOPUS, RSCI мәліметтер базаларының келесі рейтингтік басылымдарында көрсетілген:

1. Chulanova Z.K. (co-authored). Diffusion of innovations, knowledge spillovers and economic growth of the regions of Kazakhstan: mutual impact. // The Bulletin of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan. – 2020. — №3. – P.151-159. DOI: https://doi.org/10.32014/2020.2518–1467.81
2. Chulanova Z.K. (co-authored). Approaches to Assessing the Unevenness of Innovative Development of the Regions of Kazakhstan. Proceedings of the IBIMA Vision 2025: Education Excellence and Management of Innovations through Sustainable Economic Competitive Advantage, Madrid, Spain, November 2019. – P.5921-5929. https://ibima.org/accepted-paper/approaches-to-assessing-the-unevenness-of-innovative-development-of-the-regions-of-kazakhstan/
3. Chulanova Z.K. Developpement du capital humain du Kazakhstan dans le contexte de la formation d’une economie innovante. // International scientific journal «Global science and innovations: Central Asia». — 2020. — № 3(1). — 129-133. http://bobek-kz.com/post/70
4. Сатыбалдин А.А., Дауранов И.Н., Чуланова З.К., Абилкаир Н.А. Совершенствование национальной системы квалификаций как фактор формирования нового качества человеческого капитала. // Экономика: стратегия и практика. – 2020. — №3. – С.11-23. http://jesp.ieconom.kz/wp-content/uploads/2020/10/1-Catybaldin.pdf

Іске асыру:
АЭФ-2019 аясында өткізілген конференция ұсыныстарын дайындау кезінде нәтижелерді пайдалану туралы ҚР ҰЭМ ЭЗИ Басқарма төрағасының орынбасары қол қойған 03.06.2019 ж. №39-22-528 пікір-хат.