Жоба жетекшісі — Әлібекова Гүлназ Жанатқызы – PhD, Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі Ғылым комитеті Экономика институтының жетекші ғылыми қызметкері
ORCID-тағы профилі: https://orcid.org/0000-0003-3498-7926
Scopus-тағы профилі: https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57190415127
WoS- тағы профилі: https://www.webofscience.com/wos/author/record/430653
Мақсаты — ғылыми зерттеулерді бағалаудың теңдестірілген тәсілін әзірлеу және оны іске асыру тетіктерін, сондай-ақ Қазақстанда ғылымды дамыту және оны бағалау саясаты жөніндегі ұсынымдар әзірлеу.
Міндеттері;
1 кезең, 2023ж. – ғылыми зерттеулердің тиімділігін бағалаудың қолданыстағы теориялық және әдіснамалық тәсілдерін зерттеу және жүйелеу. білімнің әртүрлі салаларында ғылыми зерттеулерді бағалаудың заманауи модельдерін зерттеу. Ғылыми қызметті бағалаудың шетелдік тәжірибесін жинақтау.
2 кезең, 2024ж. – Қазақстандағы ғылымның дамуын ретроспективті талдау және бағалау: проблемалары, үрдістері, колея әсері. Қазақстан Республикасында ғылыми мансапты қалыптастыру және дамыту факторларын зерттеу. Ғылыми қызметкерлердің ғылыми қызметті бағалау критерийлерін қабылдауын зерттеу.
3 кезең, 2025ж. – ғылыми зерттеулерді бағалаудың қолданыстағы жүйесінің проблемалары мен перспективаларын анықтау. Ғылыми зерттеулер мен ғылыми қызметті бағалаудың адаптивті әдістемесін қамтитын ғылыми зерттеулерді бағалаудың теңдестірілген тәсілін әзірлеу. Қазақстанда ғылыми зерттеулерді дамыту және бағалау саясаты бойынша ұсынымдар әзірлеу. Ғылыми кадрларды проактивті бағалау жүйесінің тұжырымдамасын әзірлеу
Күтілетін нәтижелер:
1 кезең, 2023 жыл — білімнің әртүрлі салаларындағы ғылыми зерттеулердің тиімділігін бағалаудың қазіргі заманғы үлгілерімен қатар қолданыстағы теориялық, әдіснамалық және практикалық тәсілдер зерттеліп, жүйеленді; ғылыми қызметті бағалаудың шетелдік тәжірибесі жалпыланды.
2 кезең, 2024 жыл – Қазақстан ғылымының мәселелеріне, тенденцияларына және даму болашағына жүйелі баға берілді. Әлеуметтанулық зерттеулер жүргізу арқылы Қазақстан Республикасындағы ғылыми қызметті бағалау критерийлерін қабылдау және ғылыми мансапты қалыптастыру және дамыту факторлары зерттелді. Ғылыми мамандық таңдаудағы іркілістің әсері бағаланды.
3 кезең, 2025 жыл – Ғылыми зерттеулерді бағалаудың қолданыстағы жүйесінің проблемалары мен келешегі айқындалды. Ғылыми зерттеулерді бағалаудың кешенді теңгерімді тәсілі әзірленді, оның ішінде ғылыми зерттеулер мен ғылыми қызметті бағалаудың бейімделу әдіснамасы, сондай-ақ Қазақстандағы саясатты әзірлеу және ғылыми зерттеулерді бағалау бойынша ұсыныстар әзірленді. Ғылыми кадрларды белсенді бағалау тұжырымдамасы әзірленді.
Жобаның маңыздылығы. Зерттеу нәтижелері Dora (2013), Leiden Manifesto (2015), Metric Tide (2015) сияқты халықаралық бастамаларға, сондай-ақ ғылыми зерттеулерді бағалау үшін ғылыми өлшем көрсеткіштерін пайдалану проблемалары аясындағы үдемелі жаһандық пікірталасқа ықпал етеді. Tools to Advanced Research Assessment (TARA) жобасы –ғылыми мансапты бағалаудың жаңа саясаттары мен әдістерін әзірлеуге бағытталған халықаралық жоба. DORA TARA жобасын Нидерландыдағы Лейден университетінің ғылыми және технологиялық зерттеулер орталығымен және Чикагодағы Иллинойс технологиялық институтымен бірлесіп басқарады. Осы өтінім бойынша әзірлемелер Қазақстанды және одан кейінгі Орталық Азия елдерін қамтитын Dora бастамасының географиясын толықтырады және кеңейтеді.
Нәтижелер:
2023 жыл. Тиімділік ұғымы, атап айтқанда ғылыми зерттеулердің тиімділігі зерттелді. Ғылыми зерттеулер мен әзірлемелердің тиімділігін бағалау мәселелері анықталды. Тиімділікті бағалаудың екі тұжырымдамасы бар – ресурстық және шығындық. Ғылыми зерттеулердің тиімділігін бағалау әдістемелеріне объективті (сандық) және субъективті (сараптамалық) тәсілдер айқындалды. Ғылыми-зерттеу қызметіндегі, атап айтқанда іргелі және қолданбалы ғылымдар саласындағы тиімділікті өлшеу проблемалары талданды.
Қазақстандағы және шет елдерде ғылыми зерттеулерді бағалау модельдері зерттелді. Ғылыми жобалар мен олардың нәтижелерін бағалаудың көп сатылы механизмі талданды. Қазақстанда және басқа да дамушы елдерде ғылымды дамыту басымдықтарын айқындаудың, жоспарлаудың, тәуекелдерді бағалаудың, орындалуы мен нәтижелерін бақылаудың орталықтандырылуымен сипатталатын ғылыми зерттеулерді басқару мен реттеудің технократтық стилі орын алғаны анықталды. Проблемалар анықталып, МҒТС жетілдіру және ҰҒК бағалауы бойынша ұсыныстар берілді. Гуманитарлық ғылыми зерттеулерді бағалау үшін «Әсер ету жолдары» (Impact pathways) тәсілі ұсынылды. Ғылыми зерттеулердің тиімділігін бағалаудың шетелдік тәжірибесі (АҚШ, ЕО елдері, Австралия, Канада, Ұлыбритания, Ресей, Қытай, Беларусь) талданды және жинақталды.