Ғылыми сыйымды экономика: Қазақстандағы қалыптасу факторлары, басымдықтары мен даму тетіктері
Ғылыми жетекшісі Әлжанова Ф.Ғ., э.ғ.д., б.ғ.қ.

Бірінші кезеңнің мақсаты (2018 ж.) — ғылыми сыйымды экономиканы қалыптастыру факторларын анықтау және Қазақстанда оны талдау мен өлшеу әдіснамасын әзірлеу.
Бірінші кезеңнің нәтижелері (2018 ж.):
— Индустрия 4.0. жағдайында олардың мазмұны мен дамуының өзгермелі контекстін ескере отырып, ғылыми сыйымды экономиканы қалыптастыру факторларын анықтау, оның ішінде білім, адами ресурстар, құрылымдық факторлар, технологиялық жаһандану факторлары, сандық дайындық факторлары, инфрақұрылымдық факторлар, институционалдық факторлар.
— 4.0 индустрияны дамыту жағдайында ғылым сыйымды экономика құрылымының өзгеруін айқындайтын ғылыми сыйымды экономиканың ресурстық әлеуетінің элементтері анықталды, оның ішінде жасанды интеллект, роботталған жүйелер, Машиналық оқыту, виртуалды орта сияқты ғылыми сыйымды экономиканың жаңа құрылымдық элементтері бөлінді, индустрияны дамытудың негізгі қауіп-қатерлері анықталды.
— Ғылыми сыйымды экономиканы талдаудың, өлшеудің және бағалаудың шетелдік әдістемелері нығайтылды, ғылыми сыйымды экономиканың негізгі өлшемдері мен көрсеткіштері айқындалды.
— Ғылыми сыйымды экономиканы қалыптастыру факторларының есебін; деректердің қол жетімділігі мен ашықтығын; деректер мен нәтижелердің уақыт бойынша салыстырмалылығын; 3.0 жаңғырту және 4.0. индустрияның міндеттерімен өзара байланысын көрсететін ғылыми сыйымды экономиканы бағалау әдіснамасын әзірлеуге қойылатын талаптар негізделген, ғылыми сыйымды экономиканың факторлары мен көрсеткіштерін қамтитын бағалаудың әдістемесі әзірленді.

Ғылыми нәтижелер РИНЦ және SCOPUS базаларының шетелдік рейтингтік басылымдарында көрсетілген:

1. Альжанова Ф.Г., Сатпаева З.Т., Мусаева Д., Дюсебаева Ж., Абилкаир Н. Мегатренды мировой экономики и их влияние на развитие Казахстана (0,45 п.л.) // World Science. – 2018. — Т.3, № 6(34). – С. 12-18. https://doi.org/10.31435/rsglobal_ws/12062018/5829
2. Алибекова Г.Ж. Вопросы оценки эффективности программ коммерциализации (0,3 п.л.) // Экономика и бизнес: теория и практика. – 2018. — № 7. – С. 5-8. https://elibrary.ru/download/elibrary_35377556_69540078.pdf

Екінші кезеңдегі мақсаты (2019ж.) — Ғылыми сыйымды экономикада дәстүрлі және жаңа салаларды дамытудың болжамды сценарийлерін әзірлеу.

Зерттеудің екінші кезеңінің негізгі нәтижелері (2019 ж.):
— цифрландыру факторларының әсерімен дәстүрлі салалардың өзгерістеріне талдау және бағалау жүргізілді;
— Қазақстан экономикасының бастапқы жағдайына, ағымдағы серпініне және құрылымына баға берілді;
— 4.0 Индустрия жағдайында ғылыми сыйымды экономиканың құрылымдық ерекшеліктерін ескере отырып, ғылыми сыйымды экономиканың ядросын қалыптастыратын экономика мен секторлардың серпіні мен құрылымының болжамды сценарийлері ұсынылған.;
— үшінші технологиялық жаңғыртуды 4.0 Индустрияның басымдықтарымен синхрондау шарттары қарастырылды.

Ғылыми нәтижелер РИНЦ және SCOPUS базаларының шетелдік рейтингтік басылымдарында көрсетілген:

1. Альжанова Ф., Днишев Ф. Проблемы модернизации и структурные изменения в Казахстане и странах Евразийского Экономического Союза // Интеллект. Инновации. Инвестиции. — 2019. — № 3. – С. 10-18. https://elibrary.ru/download/elibrary_38243610_39911324.pdf
2. Alzhanova F., Amrin A., Dyussebayeva Zh., Urdabayev M. (2019). Comparative analysis of the dynamics of knowledge-intensive industries in Eurasian Space. KODISA International Conference «Science, Technology and Humanities for Business and Economic Sustainability» (ICBE 2019) in Seoul, South Korea, July 7-10, 2019. Seoul. Dunam Publishing, 2019. P. 223-226. (Scopus, Web of Science Core Collection) https://doi.org/10.35646/kodisa.icbe.2019.7.5.157
3. Днишев Ф.М. Региональные точки роста наукоемких секторов экономики в Казахстане. // РАН ИНИОН. Ежегодник «Россия: тенденция и перспективы развития». — Вып. 14, Ч.2. — М., 2019. – С. 278 – 280. https://elibrary.ru/download/elibrary_41381722_31585061.pdf

Үшінші кезеңнің мақсаты (2020 ж.) — технологиялық жаңару жағдайында Қазақстандағы білімге негізделген экономиканың басымдықтары мен өсу драйверлерін негіздеу.
Үшінші кезеңнің негізгі нәтижелері (2020 ж.):
— Қазақстанда білімге негізделген экономиканы дамытудың басымдықтарын негізделді, оның ішінде, 1) ғылымды қажет ететін қызметтерді, цифрлық технологияларды, жасыл технологияларды дамытуды өндірістік процестерге интеграциялау арқылы тау-кен өнеркәсібі мен энергетиканың негізгі салаларын жаңарту; 2) фармацевтика және медициналық техника мен аспаптар өндірісі сияқтыларды қоса білімді қажет ететін салалар; 3) ғылымды қажет ететін қызметтер, оның ішінде денсаулық сақтау саласындағы қызметтер, медицина және биотехнология саласындағы зерттеулер мен әзірлемелер, цифрлық технологиялар мен қызметтерге негізделген әлеуметтік қызметтердің қол жетімділігін кеңейту;
— Қазақстанда білімге негізделген экономиканы дамытудың тетіктері әзірленді, яғни ғылыми-зерттеу жұмыстар шығындарының қарқындылығын, жеңілдіктер беру кезінде экспорттық себетті қиындату әлеуетін, кәсіпорындарды АЭА, индустриалды аймақтарға тарту, индустрияландыру карталарын әзірлеу кезінде, сондай-ақ корпоративтік инновацияларды дамыту сияқты (ішкі кәсіпкерлік бағдарламаларын, жеделдету бағдарламалары, инновациялық хабтар, R&D-центрлер) технологиялық деңгей критерийлерін қолдану ұсынылады;
— Қазақстан экономикасының білімді қажет ететін салаларының өсуінің драйверлері қарастырылды, яғни 2015-2019 жылдар аралығында экономикалық күрделілік индексінің төмендеуі, өңдеуші өнеркәсіптегі жұмыспен қамтылғандар үлесінің төмендеуі анықталды және Қазақстанның «Адами ресурстар», «Тұрақты ресурстар», «Жаһандық сауда және инвестиция» драйверлерінде елеулі қиындықтар болып жатқандығы көрсетілді; 
— әлеуетімен, институттарымен, өсу көздерімен, мүдделі тараптардың құрамымен ерекшеленетін әр түрлі даму стратегияларының жиынтығына негізделген Қазақстандағы білімге негізделген экономиканың сызықтық емес, таңдамалы даму мүмкіндігін болжайтын, білімге негізделген экономиканы дамытудың қазақстандық моделі негізделді.

Ғылыми нәтижелер келесі жарияланымдарда көрсетілген:

1) Dabylova M.I., Grabara J., Alibekova G. University-business cooperation in Kazakhstan: Influencing factors// Вестник КазНУ. Серия экономическая. – 2020.-№3 (133).- С.4-14. https://doi.org/10.26577/be.2020.vi3.01

2) Айтимова Д., Алибекова Г. Совершенствование управления инновационной деятельностью компаний нефтегазового сектора республики Казахстан//Экономические науки. — 2020. — №4 (185). — с.47-56. https://www.elibrary.ru/item.asp?id=42906524

 3) Альжанова Ф.Г., Нурланова Н.К., Днишев Ф.М. Оценка уровня и приоритетные направления модернизации регионов Казахстана // Проблемы развития территории. — 2020. — №1 (105). С. 124–141. http://www.vscc.ac.ru/files/journal/issues/pdt-2020-1-105-ef234ecbf7—ru.pdf

4) Егоров О.И., Чигаркина О.А. Эколого-экономические проблемы освоения Каспийского шельфа: пути повышения энергетической безопасности // Polish journal of science. – 2020. — №24. – V. 2. – С. 24-28. https://www.polish-science.com/wp-content/uploads/2020/02/POLISH-JOURNAL-OF-SCIENCE-%E2%84%9624-2020-VOL.-2.pdf

5) Dabylova, M., Sroka, M., & Alibekova, G. (2020). New challenges in education processes at technical faculties in Asian countries of the former Soviet Union. // Production Engineering Archives. — — №26(1). – P.15-18. https://doi.org/10.30657/pea.2020.26.04 

Іске асыру:
ҚР БҒМ Ғылым комитетінің 24.06.2019 ж. № 1059/16-10 «Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерін аккредиттеу қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 8 маусымдағы № 645 қаулысын дайындауда зерттеу нәтижелерін пайдалану туралы төрағаның орынбасары Е.Садықов қол қойған анықтама